Η διαφωτιστική περιπέτεια του Mitsos

Εδώ και αρκετό καιρό, ταυτόχρονα με την “επικοινωνιακή έκρηξη” της χρυσής αυγής, οι διευθύνσεις των ηλεκτρονικών μας ταχυδρομείων έχουν γίνει μέσω διαφόρων διακλαδώσεων (βλέπε forward mail) τόπος εναπόθεσης ηλεκτρονικών κοπράνων υπό τη μορφή 'ανωνύμων πατριωτικών μηνυμάτων'. Συνήθως πρόκειται για μικρά στο μέγεθος και δήθεν 'πρωτοτυπα' στη μορφή μηνύματα που συχνά έχουν αντιμνημονιακό-αντιμερκελικό μανδύα και σχεδόν πάντα δεν αποτελούν τίποτα άλλο από ξεκάθαρη εθνικιστική προπαγάνδα. Αυτά τα μηνύματα, μάλιστα, έχουμε παρατηρήσει ότι αναπαράγονται και διαδίδονται δυστυχώς από αφελείς και ανίδεους πολίτες (όταν δεν πρόκειται για συνειδητούς προπαγανδιστές της 'εθνικιστικής-φασιστικής πρότασης εξόδου από την κρίση').


Ένα τέτοιο χαρακτηριστικότατο παράδειγμα αποτελεί και το παρακάτω μήνυμα-
mail που εξιστορεί μια μέρα της ζωής ενός συμπαθή έλληνα ανέργου, του Γιάννη (αναπαράγουμε όπως λάβαμε ορισμένοι το mail στο προσωπικό μας ταχυδρομείο).

Ο Γιάννης άρχισε την ημέρα του νωρίς βάζοντας το ξυπνητήρι του (MADE IN SWITCHERLAND) για τις 6 το πρωί … σηκώθηκε από το κρεβάτι του (MADE IN SWEDEN) Έφτιαξε τον καφέ του (PRODUCED IN BRASIL) Ξυρίστηκε με την ηλεκτρική του μηχανή (MADE IN GERMANY) Έβαλε αποσμητικό (MADE IN BELGIUM) Φόρεσε το πουκάμισό του (MADE IN TURKEY), Φόρεσε εσώρουχο (MADE IN BAGLADESH) Τα jeans με φίρμα (MADE IN SRI LANKA) Κάλτσες (MADE IN EGUPT) Παπούτσια (MADE IN ITALY) Έφτιαξε τα αυγά του στην καινούργια ηλεκτρική κουζίνα (MADE IN KOREA) ΕΦΑΓΕ ΛΙΓΟ ΤΥΡΙ GOODA ΟΛΛΑΝΔΙΑΣ KAI ΜYLNER ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΜΑΖΙ ΜΕ ΛΟΥΚΑΝΙΚΟ ΦΡΑΚΦΟΥΡΤΗΣ, ΚΑΙ ΤΟΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΙΣΡΑΗΛ ΜΕΤΑ ΔΥΟ ΜΗΛΑ ΧΙΛΗΣ, ΕΝΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ ΑΡΓΕΝΤΙΝΗΣ Έριξε μία ματιά στο laptop του (MADE IN JAPAN) Ήλεγξε τα emails του κοιτάζοντας συγχρόνως το ρολόι του (MADE IN TAIWAN). Μετά κλείδωσε την πόρτα (MADE IN CANADA), Ενεργοποίησε το συναγερμό (MADE IN USA) μπήκε στο αυτοκίνητό του (MADE IN SPAIN) το γέμισε με βενζίνη (από SAUDI ARABIA) και συνέχισε το ψάξιμο για μια καλή δουλειά στην ΕΛΛΑΔΑ. Στο τέλος μιάς ακόμα άκαρπης και αποκαρδιωτικής προσπάθειας για εύρεση εργασίας και αφού εκτύπωσε μερικά ακόμα αντίγραφα συστατικών επιστολών σε εκτυπωτή (made in MALAYSIA), ο Γιάννης αποφάσισε να ξεκουραστεί λίγο. Έβαλε τις παντούφλες του (MADE IN BRAZIL), Άνοιξε μια μπύρα (MADE IN ENGLAND) έφαγε μια μπριζόλα (PRODUCED IN BULGARIA) και άνοιξε την τηλεόραση (MADE IN INDONESIA). Καθώς παρακολουθούσε τα ΤΟΥΡΚΙΚΑ σίριαλ προσπαθούσε να σκεφτεί τι διάολο φταίει και δεν μπορεί να βρεί μιά δουλειά στην ΕΛΛΑΔΑ…

H μικρή αυτή ιστορία, ωστόσο, έμεινε λειψή. Ο συγγραφέας της άφησε για έκπληξη το καλύτερο κομμάτι της, αυτό που αφηγούνταν το τι συνέβη όταν ο Γιάννης, ένα φθινοπωρινό βράδυ, μουρμούριζε στην παρέα του για τις άκαρπες προσπάθειες του να βρει δουλειά…Ένας απ΄τους ακροατές των παραπόνων του, ο Mitsos

 

[Ο ΜΗΤΣΟΣ]

Ο
Mitsos ήταν φίλος του ΓΙΑΝΝΗ. Ο Mitsos λοιπόν πήγε και έπαιξε στο καζίνο, σ' ένα απ' τα αρκετά που υπάρχουν στην Ελλάδα, καθώς παρατηρείται μια παγκόσμια σύμπτωση -η τρομακτική αύξηση των καζίνο και του τζόγου γενικότερα να συμπίπτει με την άνοδο της πείνας και της εξαθλίωσης- κέρδισε 500.000 ευρώ και σκέφτηκε να κάνει το γύρο του κόσμου σε ένα χρόνο.

Είχε ακούσει το φίλο του το Γιάννη να παραπονιέται για “τις θέσεις εργασίας που λείπουν από τη χώρα του ενώ αφθονούν στις υπόλοιπες”, οπότε αποφάσισε να περάσει από τις χώρες στις οποίες είχαν κατασκευαστεί τα προϊόντα που θύμιζαν στο Γιάννη την ανεργία του.

Ξεκίνησε λοιπόν από την Ελβετία, όπου είδε πως οι κατώτεροι μισθοί στη χώρα κυμαίνονται πάνω από τα 10 ευρώ την ώρα. Αυτό του έκανε εντύπωση οπότε έψαξε και έμαθε πως η χώρα αυτή, πάντα προστατευόμενη από τις μεγάλες γειτονικές καπιταλιστικές δυνάμεις που τη δημιούργησαν, δεν ήταν ποτέ τίποτε άλλο, από τον καιρό της ίδρυσής της, παρά ένα τεράστιο πλυντήριο για το ξέπλυμα αμύθητων “μα;ύρων” χρηματικών ποσών, διαφόρων μαφιόζων ναρκεμπόρων, οπλεμπόρων και σωματεμπόρων, οι οποίοι, έτσι με τις επενδύσεις τους στο νόμιμο κομμάτι της οικονομίας κατάφεραν και την ανεργία να ρίξουν, και τα λεφτάκια τους να ξεπλύνουν, και να διατηρούν σταθερή την κοινωνική ειρήνη προσφέροντας υψηλό βιοτικό επίπεδο στο ντόπιο πληθυσμό.

Μετά πετάχτηκε στη Σουηδία, τόπο κατασκευής του κρεβατιού του Γιάννη, κατασκευασμένο, φυσικά -από ποιον άλλο- από την ΙΚΕΑ… Εκεί λοιπόν διαπίστωσε πως το “θαύμα” της εν λόγω εταιρείας που ταίζει τόσα στόματα καθημερινά, είναι βασισμένο στις πρωτοποριακές ιδέες του ιδιοκτητη της, ονόματι IngvarKamprad, ο οποίος από τα νιάτα του κιόλας είχε δείξει τη διορατικότητα και τις προθέσεις του, αποτελώντας εξαιρετικά δραστήριο μέλος του σουηδικού ναζιστικού κινήματος, μαζεύοντας λεφτά και στρατολογώντας κόσμο για λογαριασμό του.

Έπειτα πήγε στη Βραζιλία καθώς στην Ευρώπη του φάνηκε πως κάτι δεν πήγαινε καλά… Εκεί είδε πως η ανεργία είχε προσωρινα μειωθεί αισθητά, κυρίως λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων του 2016 αλλά και του Μουντιάλ ποδοσφαίρου που πρόκειται να διεξαχθεί εκεί το 2014. Αργότερα έμαθε για τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στρατού και αστυνομίας στις φαβέλες του Ρίο, καθεμιά από τις οποίες [επιχειρήσεις] έχουν ως αποτέλεσμα δεκάδες νεκρούς [συχνά ανάμεσά τους μικρά παιδιά], και το ξερίζωμα χιλιάδων ανθρώπων από τα σπίτια-παράγκες τους, για την ανάγκη 'καλλωπισμού' της πρωτεύουσας ενόψει των μεγάλων διοργανώσεων… [σχετικό δοκίμιο στα αγγλικά στο http://en.contrainfo.espiv.net/files/2012/06/GenocideandSpectacle1.pdf]. Ο Mitsos, φανατικός ποδοσφαιρόφιλος, αισθάνθηκε σφοδρές προκαταβολικές τύψεις να τον περιτυλίγουν στη σκέψη οτι σε λίγα χρονάκια από τώρα, θα πανηγυρίζει σίγουρα τα γκολάκια της αγαπημένης του 'σελεσάο' στον τελικό ενός αιματοβαμμενου μουντιάλ…

Επιπλέον, τα ευρήματα αυτά του έφεραν απέχθεια κι έτσι αποφάσισε να επιστρέψει στην Ευρώπη και στη Γερμανία, για να δει πώς εφαρμόζεται εκεί το μοντέλο που υποτίθεται πως θα σώσει και την Ελλάδα [κρατικοποίηση των ζημιών, ιδιωτικοποίηση των κερδών, 'απελευθέρωση της εργασίας' κλπ].


Εκεί λοιπόν είχε την ευκαιρία να διαπιστώσει από κοντά ορισμένες βασικές παραμέτρους που διαμόρφωσαν το “θαύμα της γερμανικής οικονομίας” -με βασικό πυλώνα την υποτίμηση της αξίας της εργασίας- όπως για παράδειγμα έναν νόμο του 2005 που υποχρεώνει όσους παίρνουν επίδομα ανεργίας να αποδέχονται οποιαδήποτε δουλειά τους προταθεί, όσο κακοπληρωμένη και αν είναι…Έμαθε για το παράδειγμα ενός 58χρονου μηχανικού που κλήθηκε να εργαστεί ως βοηθός κηπουρού για 5 μήνες-30 ώρες την εβδομάδα, με ωρομίσθιο…1,5 ευρώ, ενώ πληροφορήθηκε και για την πρωτοποριακή ιδέα ενός επιχειρηματία να προωθεί 20χρονους νεους και νεες σε αλυσίδες σουπερμάρκετ, οι οποίοι δεν θα έπαιρναν
δεκάρα τσακιστή από το μάρκετ ή από την επιχείρηση, αλλά θα ζούσαν από τα όποια φιλοδωρήματα των πελατών… Αντίιθετα ο επιχειρηματιας θα εισέπραττε ποσό για κάθε υπάλληλο από το σουπερ μαρκετ. 'Έτσι γίνονται τα φράγκα… Τελικά μάλλον δεν είναι ότι μας ζηλέυει η Μέρκελ και μας μισεί θανάσιμα ο Σόιμπλε για κάποιον μυστηριώδη λόγο, αφού και στους αδύναμους της Γερμανίας όχι απλά κάνουνε τα ίδια, αλλά τα 'χουν κάνει εδώ και χρόνια, και μάλιστα οι Σοσιαλιστές του Σρέντερ… σκεφτηκε πικρά.
 
Όσο για την Ιταλία και την Ισπανία… αυτές τις είχε απορρίψει εξαρχής… Αμφότερες βρίσκονται ένα βήμα πριν την… ελληνοποίησή τους, από άποψης οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών, άσε που η Ισπανία έχει έτσι κι αλλιώς από καιρό τώρα υψηλότερη ανεργία κι απ' την Ελλάδα την ίδια.
 
Απογοητευμένος από την Ευρώπη, o Μitsos σκέφτηκε να φύγει για μέρη μακρινά και επέλεξε το Μπαγκλαντές, καθώς διάβασε στις οικονομικές εφημερίδες ότι η χώρα παρουσιάζει εδώ και καιρό ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας της 7-8% ετησίως, οπότε έχοντας ακούσει τη λέξη “ανάπτυξη” και “ανταγωνιστικότητα” γύρω στις 34.000 χιλιάδες φορές από κανάλια, εφημερίδες κ φίλους στο καφενείο, ως το μεγάλο στόχο της χώρας, το βωμό στον οποίο κάθε θυσία είναι απαράιτητη, είπε να πάει να δει από κοντά πώς επιτυγχάνεται αυτό το μεγάλο όραμα. Φτάνοντας απόρησε που είδε εκατομμύρια ανθρώπων να περιφέρονται μεσ' την απόλυτη φτώχεια, ενώ διαπίστωσε πως ο μέσος μισθός στη χώρα κυμαίνεται στο ιλιγγιώδες ποσό των 48 ευρώ το μήνα. Αυτό ήταν και το κίνητρο για την κατασκευή και τις “επενδύσεις” (άλλη μια λέξη που ο mitsos είχε φτάσει να βλέπει κ στον ύπνο του), τα χιλιάδες -κυριολεκτικά- εργοστάσια εταιρειών πασίγνωστων στα μέρη μας όπως η H&M, η οποία δίνει τη δυνατότητα στον δυτικο καταναλωτή να αγοράσει με 5 ευρώ μπλουζάκι καλής σχετικα ποιότητας, και παράλληλα να προσφέρει απλόχερα τόσες θεσεις εργασίας στους ανθρώπους του “τρίτου κόσμου”… οι οποίοι ειναι τόσο ευγνώμονες για τη δουλειά τους, που ανά λίγους μήνες καίνε συθέμελες τις μονάδες των εργοστασίων όπου δουλεύουν, ενίοτε με τους διεθυντές μέσα, ως απάντηση στις απαγωγές, τις εξαφανίσεις και τις δολοφονίες διαφόρων εργαζομένων, κάθε φορά που αυτοί απεργούν για να ζητήσουν αύξηση των μισθών τους.
 
Ο mitsos συγκλονίστηκε πολύ από τη θέα προσώπων καμμένων με οξύ, μιας σταθερής πρακτικής αντεκδίκησης διαφόρων ντόπιων και πολυεθνικών αφεντικών και μαφιόζων εναντίον ατόμων που δουλεύουν για λογαριασμό τους και τόλμησαν να σηκώσουν ανάστημα. Τόσο πολύ που αποφάσισε να μην επιστρέψει ξανά εκεί, αλλά και να μην πάει καν στην Ταϊβάν και τη Σρι Λάνκα, αντιλαμβανόμενος ότι και εκεί λαμβάνουν χώρα παρόμοια “οικονομικά θαύματα”…Φεύγοντας, ένα παράξενο αίσθημα τον βασάνιζε, χωρίς όμως να μπορεί να προσδιορίσει περί τίνος ακριβώς επρόκειτο… είχε πάντως να κάνει με το βιτριόλι στο πρόσωπο εκείνων των γυναικών, το οποίο του θύμιζε κάτι πολύ έντονα…. κάπου το είχε ξανακούσει αυτό.
 
Πριν εγκαταλείψει οριστικά την Ασία, αποφάσισε να φτάσει μέχρι και την Ιαπωνία, για να δει με τα ματια του την περιβόητη ιαπωνική πειθαρχία στους νόμους η οποία, σύμφωνα με τα όσα παραδοσιακά ακούγονταν στη χώρα του, είχε οδηγήσει τη χώρα στη μεγάλη ανάπτυξη που γνώρισε, την πτώση της ανεργίας κλπ. Η ανησυχία του Mitsos ξεκίνησε να εκδηλώνεται ένα πρωϊνό, όταν κοιτώντας τη λεκάνη της τουαλέτας που μόλις είχε χρησιμοποιήσει στο ξενοδοχείο όπου διέμενε, λίγο έξω από το Τόκυο, αντίκρισε κάτι φωσφορίζοντα πράσινο-τιρκουάζ υγρά. Απευθύνθηκε στη ρεσεψιόν όπου και ενημερώθηκε ότι η ραδιενέργεια από το πυρηνικό 'ατύχημα' των σχετικών εγκαταστάσεων στη Φουκουσίμα είχε διαχυθεί μέσω της ατμόσφαιρας και του υδροφόρου ορίζοντα σε όλη την περιοχή, ακόμη και στις γειτονικές χώρες. O Mitsos θύμωσε και ρώτησε έξαλλος τη ρεσεψιόν γιατί δεν είχε ενημερωθεί σχετικά, λαμβάνοντας την απάντηση ότι η πληροφορία αυτή συνυπήρχε μέσα στο 15σέλιδο έγγραφο που συμπλήρωσε πριν κλείσει το δωμάτιό του και στο οποίο είχε βάλει τη τζίφρα του. Νοιώθοντας εξαπατημένος αποφάσισε να ψάξει λίγο ορισμένες “γκρίζες πτυχές” του μεγάλου ατυχήματος και πραγματικά γούρλωσε τα μάτια του την ώρα που διάβαζε ότι μια ολόκληρη φουρνιά προϊσταμένων, ελεγκτών ασφαλείας, κρατικών εμπειρογνωμόνων και μεγαλοστελεχών της ιδιοκτήτριας εταιρείας της μονάδας Tepco είχαν ξεσκιστεί στο λάδωμα, τις παρατυπίες και τους ψεύτικους ελέγχους στο εργοστάσιο, με στόχο -τι άλλο- τη συνέχιση της κερδοφόρας λειτουργίας του που τόσο πολύ είχε ανάγκη η ιαπωνική οικονομία για μια σειρά από λόγους [πτώση ανεργίας- “ανάπτυξη”- “ενεργειακή αυτάρκεια”]… “Μα καλά, νόμιμες απλήρωτες δουλειές στη γερμανια, όργιο ρεμούλας και λαμογιάς με κόστος μια πυρηνική καταστροφή στην Ιαπωνία, μα…έτσι χτίζονται τελικά οι γερές και άσπιλες οικονομίες χωρίς ανεργία;” αναρωτήθηκε ο φίλος μας.
 
Έχοντας διαγράψει οριστικά την Ευρώπη στη συνείδησή του, ο mitsos επέστρεψε στη Λατινική Αμερική και συγκεκριμένα επισκέφτηκε τη Χιλή και την Αργεντινή, μονάχα όμως για να πληροφορηθεί με απογοήτευση πως αμφότερα τα 2 αυτά κράτη, ιδρύθηκαν και μπολιάστηκαν κυριολεκτικά, για να αναπτυχθούν, με το αίμα των ανθρώπων που ζούσαν στα εδάφη αυτά για χιλιάδες χρόνια [“αυτόχθονες” – “ιθαγενείς” που τους αποκάλεσαν “ινδιάνους”], πριν την έλευση των Ισπανών και των υπόλοιπων Ευρωπαίων. Ιδιαίτερη εντύπωση του προκάλεσαν μάλιστα ορισμένες πρωτοποριακές οικονομικές εφαρμογές στη Χιλή, χώρα -”πρότυπο ανάπτυξης” της Λατινικής Αμερικής, όπως για παράδειγμα η ιδέα να ιδιωτικοιποιηθεί όχι μόνο το νερό της βροχής, αλλά κάθε κυβικό μέτρο ύδατος στη χώρα, από τη μεγαλύτερη λίμνη μέχρι το μικρότερο ποτάμι. Έτσι οι πλούσιοι μπόρεσαν να αγοράσουν τεράστιες υδροφόρες εκτάσεις και να τις χρησιμοποιήσουν για να υδροδοτήσουν τις business τους, όπως τα μεγαλύτερα λατομεία χαλκού και ασημιού του πλανήτη, αφήνοντας κατάξερα τα υπόλοιπα εδάφη και τους μικροαγρότες απελπισμένους να μην ξέρουν από πού τους ήρθε [η ξηρασία]. Λίγο πριν αναχωρήσει, ο mitsos πληροφορήθηκε πως ο σπόρος του πρωτοποριακού αυτού νόμου προερχόταν από την περίοδο της χούντας Πινοτσέτ, περίοδος κατά την οποία οι θεωρητικοί του φιλελευθερισμού [UniversityofChicago] έψαχναν μια χώρα-πειραματόζωο για να εφαρμόσουν τις ρηξικέλευθες θεωρίες τους και επισκέφτηκαν τη Χιλή όπου σε συνεργασία με το Στρατηγό Πινοτσέτ ιδιωτικοποίησαν τα πάντα και πέθαναν χιλιάδες ανθρώπους στην πείνα, αλλά πέτυχαν να απελευθερώσουν την οικονομία.
 
Τουλάχιστον εκείνα τα χρόνια τα καλά απολαμβάναμε την αξέχαστη Βίρνα Δράκου να φροντίζει τη Σελήνη…υπήρχε ποιότητα στη ζωή μας και οι μεγάλοι έλληνες καλλιτέχνες έπαιρναν αυτά που τους αξίζαν,σκέφτηκε ο Mitsos στο αεροπλάνο της επιστροφής για την ελλάδα, αναλογιζόμενος τα “προ-κρίσης χρόνια” κι ένα σαρδόνιο χαμόγελο σχηματιζόταν στο πρόσωπό του.
 
Επιστρέφοντας από το μεγάλο του ταξίδι, ο Μitsos είχε πια συνειδητοποιήσει αρκετά πράγματα, με πρώτο και καλύτερο ότι οι 'οικονομικοί δείκτες ευμάρειας, ανάπτυξης και ανταγωνιστικότας', είναι πολύ συχνά αντιστρόφως ανάλογοι του βιοτικού επιπέδου των χωρών τις οποίες συνοδεύουν. Συνειδητοποίησε το πώς οι μεγάλες επιχειρήσεις, αλλά και τα 'μεγάλα κράτη' είναι πάντοτε χτισμένα πάνω σε ολόκληρες δεξαμενές αίματος, ανθρώπινου και μη.
 
H ανταγωνιστικότητα της οικονομίας”, συλλογίστηκε, δεν συνεπάγεται “απλώς” την κατάληψη μιας υψηλότερης θέσης στην παγκόσμια κατάταξη των κρατών με βάση τα ΑΕΠ τους, αλλά πολύ περισσότερο αφορά στην εξώθηση προς έναν πολύμορφο και κυρίως ανελέητο ανταγωνισμό, πόλεμο κανονικό, μεταξύ των υποτελών κοινωνικών ομάδων κάθε χώρας, όχι πια με στόχο την ανέλιξη στις βαθμίδες του κοινωνικού status, αλλά για την ίδια την εξασφάλιση της επιβίωσης, για την εξασφάλιση τροφίμων, φαρμάκων, θέρμανσης και στέγης, όσοι δεν έχουν άλλους τρόπους για να τα βγάλουν πέρα εκτός από το μεροκάματο, οφείλουν να βρουν τους τρόπους να αυτοκτονήσουν κάθε μέρα κι από λίγο γινόμενοι πιο ελαστικοί, πιο ευέλικτοι, πιο πειθήνιοι και παραγωγικοί μα ταυτόχρονα και πιο φτηνοί στο αφεντικό τους, ώστε να καταλάβουν την επισφαλέστατη κι όμως πολυπόθητη θέση εργασίαςαυτοί,κι όχι οι άλλοι. Η αυτομείωση, λοιπόν, κι ο αυτοεξευτελισμός των 'από τα κάτω', αυτό είναι η δημιουργία εθνικής ανταγωνιστικής οικονομίας, κατέληξε το συλλογισμό του ο Mitsos.
 
Δηλαδή, πρέπει να κάνουμε τη γαλάζια μας τη θάλασσα να φτύνει 'μαύρο χρυσό' -με κίνδυνο να καταστραφεί για πάντα-τους γλάρους να κλάνουνε φυσικό αέριο και τους εαυτούς μας να τρέχουνε πανικόβλητοι μην πα και λείψει κανένα παγάκι απ' το Mojito που θα μας παραγγέλνουνε οι σκαφάτοι της βουλιαγμένης, αυτό θα πει “αξιοποίηση του εθνικού μας πλούτου και ανθρώπινου δυναμικού;”
 
Αντιλαμβανόμενος πια ότι το αίτημα για άνοιγμα θέσεων εργασίας πάση θυσια –στοιχείο που του είχε κατά μειζονα λόγο προκαλέσει την επιθυμία να πραγματοποιήσει το ταξίδι του- είναι το αίτημα των πλουσίων και ισχυρών κάθε τόπου, να εκμεταλλευτούν με όσο το δυνατόν χειρότερους όρους το εργατικό δυναμικό της εκάστοτε χώρας, με στόχο, τι άλλο, τη μεγιστοποίηση των κερδών τους…
 
Έτσι αντιλήφθηκε τη σημασία ενός συνθήματος με σπρέι που είχε δει κάποτε σε ένα τοίχο, ο ρατσισμος ρίχνει τα μεροκάματα, έλεγε… "Εάν οι ντόπιοι είχαν υπερασπιστεί τα εργασιακά και συνολικά δικαιώματα των μεταναστών", σκέφτηκε, κερδισμένοι θα ήταν όλοι. Αντίθετα, τώρα έρχεται η Χρυσή Αυγή και προτείνει “ανοιγμα θέσεων εργασίας μονο για έλληνες”, με το μισθό που παίρνουν όμως οι ήδη απίστευτα υποτιμημένοι μετανάστες… “Δεν μπορεί να είναι σύμπτωση και το γεγονός ότι η Χρυσή Αυγή υπερασπίστηκε την αναξιοπαθούσα κοινωνική ομάδα των εφοπλιστών, στην απαίτηση των ευρωπαίων να καταβάλλουν ένα μικρο φόρο”, ολοκλήρωσε τη σκέψη του ο φιλος μας.
 
Η ιστορία του Mitsos έγινε τελικά ευρέως γνωστή, λίγοι όμως γνωρίζουν ότι αφότου επέστρεψε σπίτι του, ο Mitsos δεν έκατσε πολύ, αλλά τράβηξε για Αίγυπτο μεριά… Γοητευμένος από την αναγέννηση του συγκλονιστικού αγώνα της εκεί νεολαίας [αλλά όχι μόνο] που όχι μόνο κατάφερε να ρίξει μια 30χρονη δικτατορία, αλλα αναζωπυρώνεται διαρκώς μπροστά στη συνειδητοποίηση ότι παρά το μεγάλο φόρο αίματος, η λευτεριά είναι ακόμη μακριά από το να κατακτηθεί, κι ότι ο αγώνας δε μπορεί να σταματάει ποτέ, παρά μόνο να συνεχίζεται μέχρι το τέλος κάθε είδους εκμεταλλευτικής σχέσης…

Οι ανοιχτές φυλακές των καταπιεσμένων

Ο παραπάνω χάρτης χωροθετεί τις 30 μεγαλύτερες παραγκουπόλεις(“megaslums), χωρίς ωστόσο να αποτυπώνονται σε αυτόν το σύνολο των παραγκουπόλεων παγκοσμίως ο αριθμός των οποίων αγγίζει τις 250.000. Το μέγεθος των κύκλων και γκρίζοι τονισμοί προσδιορίζουν τον αριθμό των κατοίκων των παραγκουπόλεων σε εκατομμύρια.
 
Οι ανοιχτές φυλακές των καταπιεσμένων

Μια χωρική αποτύπωση της εκμετάλλευσης

Άλλη μια παγκοσμιοποιημένη κρίση ξεσπά, άλλος ένας κύκλος αποδοχής και κερδοφορίας κλείνει για το κεφάλαιο, ενώ παράλληλα ανοίγει άλλος ένας κύκλος αίματος για όσους βρίσκονται στο περιθώριο. Ανά τα χρόνια και σε όλο τον κόσμο, τα κοινωνικά αδιέξοδα, που προέκυπταν από την υπερσυσσώρευση πλούτου όπως αυτή οργανωνόταν από τους ισχυρούς, καλύπτονταν από την απόλυτη καταπίεση ή και την εξόντωση ολόκληρων κοινωνικών κομματιών. Αυτή γινότανε δυνατή με τρόπους ανάλογους των εκάστοτε κοινωνικών καταστάσεων. Στρατόπεδα συγκέντρωσης (εργασίας και εξόντωσης), γενοκτονίες, γκέτο, σφαγές στις παραγκουπόλεις, ρατσιμός και υποτίμηση των μεταναστευτικών πληθυσμών. Ανοιχτές, κλειστές και αόρατες φυλακές ορθώνονται παντού, για να περιορίσουν τους εκμεταλλεύσιμους και να εξοντώσουν αυτούς που “περισσεύουν”. Οι στρατηγικές διαφέρουν, αλλά ο στόχος είναι σταθερά ο ίδιος για τους ισχυρούς, που προσπαθούν διαχρονικά να προσαρμόσουν τις διεργασίες τις κοινωνικής ζωής στα δικά τους μέτρα. Αφού η ζωή δε φτάνει για όλους, να ξεμπερδεύουνε με κάποιους για να διατηρήσουνε την ειρήνη με τους υπόλοιπους. Σε αυτό το άρθρο θα εξετάσουμε κάποιες από τις εκφάνσεις των κοινωνικών ανισοτήτων και της βίαιης, ολοκληρωτικής διαχείρησής τους, όπως αυτές αποτυπώνονται στο χώρο και την πολεοδομία μέσα από το φαινόμενο των παραγκουπόλεων. Σκοπός μας δεν είναι να οριστεί μια γενική και απόλυτη κατάσταση σε σχέση με το πως διαμορφώνονται οι παραγκουπόλεις. Παρόλο που το φαινόμενο αυτό φαίνεται πως εξαπλώνεται καθολικά μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα, μπορεί να κατανοηθεί μόνο αφού φιλτραριστεί από την ιστορία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε τόπου τα οποία συνθέτουν μια διαφορετική πραγματικότητα κάθε φορά.

Ιστορικά – κοινωνικά στοιχεία του φαινομένου των παραγκουπόλεων
 
Μέσα στα πλαίσια του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού οι πόλεις αποτελούν το δομικό στοιχείο πάνω στο οποίο αναπτύσσεται το κυρίαρχο σύστημα. Ένα σύστημα εξουσιαστικό και ιεραρχικό το οποίο βασίζεται σε ταξικές, έμφυλες και φυλετικές διακρίσεις. Ο παραγόμενος χώρος των πόλεων φέρει τα παραπάνω χαρακτηριστικά ενώ την ίδια στιγμή είναι αυτός που τα αναπαράγει εκ νέου. Καθώς η πόλη αποτελεί την χωρική προβολή των κοινωνικών διεργασιών, οι τόποι που αναδύονται εμφανίζουν το πιο σκληρό πρόσωπο της εκμετάλλευσης και της εξαθλίωσης αλλά ταυτόχρονα μετατρέπονται σε τόπους έντονων κοινωνικών αντιστάσεων και συγκρούσεων.

Οι πόλεις είναι οι πρωταγωνιστές χωρικής οργάνωσης του κυρίαρχου συστήματος και ως τέτοιοι συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού παγκοσμίως. Τόσο τα μεγάλα αστικά κέντρα όσο και οι πόλεις της περιφέρειας αυξάνουν και θα συνεχίζουν να αυξάνουν τον πληθυσμό τους σε αντίθεση με τον αγροτικό πληθυσμό της υπαίθρου ο οποίος συνεχώς συρρικνώνεται. Οι πόλεις των αναπτυσσόμενων χωρών είναι αυτές που προβλέπεται πως θα απορροφήσουν το 95% της μελλοντικής αύξησης του αστικού πληθυσμού.[1] Στις πόλεις αυτές εμφανίζεται μια εντινόμενη αστικοποίηση, κυρίως από την δεκαετία του ’70 και έπειτα, η οποία δεν συμβαδίζει απαραίτητα με την ταυτόχρονη εκβιομηχανοποίηση τους αλλά ούτε και με την οικονομική τους ανάπτυξη. Η κρίση του '70 και η οικονομική αναδιάρθρωση, υπο τη μορφή προγράμματων διαρθρωτικής προσαρμογής (SAP) του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου τη δεκαετία του '80, εξανάγκασαν μεγάλο μέρος του αγροτικού πληθυσμού να μετακινηθεί προς τα αστικά κέντρα των χωρών του αναπτυσσόμενου κόσμου προς αναζήτηση εργασίας. Το μεγαλύτερο κομμάτι αυτού του πληθυσμού στράφηκε προς τη μαύρη εργασία προκειμένου να βγάλει τα προς το ζην, κάτι που όμως πολλές φορές αδυνατούσε και αδυνατεί να εξασφαλίσει. Ο πληθυσμός αυτός εγκαστάθηκε μαζικά σε αυτοσχέδια καταλύματα, που οι ίδιοι κατασκεύασαν, κυρίως στα όρια των πόλεων, δημιουργώντας τις παραγκουπόλεις. Σε αυτές πέρα από τους οικονομικούς μετανάστες απαντώνται πολλές φορές και κατώτερα κοινωνικά στρώματα προερχόμενα από την πόλη τα οποία αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στα αυξανόμενα ενοίκια και στο αυξανόμενο κόστος ζωής. Οι παραπάνω μαζί με διάφορες εθνοτικές μειονότητες και πρόσφυγες λόγω πολέμων συνθέτουν το σύνολο των κατοίκων των παραγκουπόλεων. Αυτοί κατά βάση απασχολούνται σε κλάδους της παραοικονομίας. Πλανόδιοι έμποροι, επιστάτριες, φορτοεκφορτωτές, οικιακές βοηθοί και τόσοι ακόμη συγκροτούν τις στρατιές εργασίας της παραοικονομίας των κρατών αυτών που μάλιστα αποτελούν, σε πολλές περιπτώσεις, ίσως το μεγαλύτερο ποσοστό του οικονομικά ενεργού πληθυσμού.

Η Τζακάρτα, το Λάγος, η Ντάκα, το Καρατσί, το Ρίο ντε Ζανέϊρο, το Καράκας, η Λίμα, το Νέο Μεξικό, το Κάϊρο είναι κάποιες από τις πόλεις όπου εμφανίζεται οι σύγχρονες παραγκουπόλεις. Μάλιστα σε ορισμένες πόλεις όπως το Ναϊρόμπι και το Μουμπάι, περίπου οι μισοί από τους κατοίκους ζουν σε παραγκόσπιτα. Το 43% του αστικού πληθυσμού των αναπτυσσόμενων χωρών ζει σε παραγκουπόλεις, ενώ το φαινόμενο δεν απουσιάζει και από τις δυτικές μητροπόλεις όπου το ποσοστό του αστικού πληθυσμού που ζει σε παραγκουπόλεις στις αναπτυγμένες χώρες φτάνει το 6%[2]. 

Οι παραγκουπόλεις – ως συνθήκη – δεν είναι ένα σύγχρονο φαινόμενο. Αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ανάδυσης και εδραίωσης του καπιταλιστικού συστήματος.Από τα τέλη του 17ου αιώνα, περίοδο της βιομηχανικής επανάστασης και ανόδου του πρώιμου καπιταλισμού, κάνουν την εμφάνισή τους γειτονιές -στις τότε αναπτυσσόμενες πόλεις της δύσης- όπου στοιβάζονται κάτω από άθλιες συνθήκες άνθρωποι, οι οποίοι εξαναγκασμένα έχουν μετακινηθεί από την ύπαιθρο στις πόλεις για να καλύψουν τις ανάγκες της βιομηχανίας για εργατικά χέρια. Τότε συναντούμε για πρώτη φορά τα slums, περιοχές του Λονδίνου που αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων γειτονιών.

Τα σύγχρονα σε εμάς slums είναι οι favelas του Ριο ντε Τζανέιρο, οι callampas της Χιλής, οι ranchitos της Βενεζουέλα, οι limonadas της Γουατεμάλα, οι «πόλεις των θαυμάτων» της Ουρουγουάη, τα «σπίτια των μαγισσών» της Αργεντινής και τόσες άλλες. Αυτά συνήθως θα τα συναντήσουμε στις παρυφές των πόλεων, σε απόκρημνες πλαγιές ή σε όχθες ποταμών, κοντά σε διυλιστήρια ή σε χημικά εργοστάσια, στα όρια αυτοκινητοδρόμων και σιδηροδρόμων και πιο σπάνια μέσα στις ίδιες τις πόλεις. Αποτελούνται από πρόχειρες κατασκευές χωρίς αποχετευτικό και υδροδοτικό σύστημα, χωρίς ηλεκτρισμό ή καθαρό νερό. Το μέγιστο των ορόφων φτάνει τους τρεις (αν και σπάνια), με την πυκνότητα του πληθυσμού να είναι μεγαλύτερη από οπουδήποτε αλλού και ο ζωτικός χώρος να συρρικνώνεται στο ελάχιστο. Τα όρια των παραγκουπόλεων πολλές φορές χαράσσονται, είτε από προϋπάρχουσες υποδομές των πόλεων (π.χ. σιδηροδρομικές γραμμές) είτε με νέες υλικές περιφράξεις όπου σε ορισμένες περιπτώσεις οι δημοτικές/ κρατικές αρχές επιλέγουν να ανορθώσουν (βλέπε το παράδειγμα του Ρίο όπου λόγω των ολυμπιακών αγώνων του 2012 το κράτος σηκώνει τείχους σε 14 faveles). Σε οποιαδήποτε περίπτωση η επιλογή είναι ξεκάθαρη: η γκετοποίηση των περιοχών αυτών. Ο χωρικός και συμβολικός αποκλεισμός τους από το υπόλοιπο κομμάτι της πόλης. Η καταστολή παίρνει λοιπόν σάρκα και οστά μέσα από την πολεοδομία κάνοντας έτσι δυνατό τον έλεγχο και τη διαχείριση αυτών των πληθυσμών προκρίνοντας , και με αυτόν τον τρόπο, την εγκαθίδρυση μιας ολοκληρωτικής κοινωνίας.

Μέσα όμως από αυτές τις σκοτεινές πλευρές των πόλεων, εκεί όπου τα έργα του Ντίκενς αναβιώνουν ξανά ακόμα πιο σκληρά και ανελέητα, αναδύονται αντιστάσεις οι οποίες κάποιες φορές μετατρέπονται σε αυθόρμητες εξεγέρσεις, ενώ άλλες φορές οργανώνονται αρνούμενες μαζικά τις κατεδαφίσεις ή και διεκδικώντας γη όπου θα μπορέσουν να στεγάσουν τους εαυτούς τους και τις ανάγκες τους στηριζόμενες στις δικές τους δυναμικές και δυνατότητες μέσω συλλογικών διαδικασιών.[3] 


Το χαρακτηριστικό παράδειγμα του Ρίο Ντε Τζανέιρο

“Ποια είναι η αποστολή σου, μαυροφόρε; Να μπουκάρεις στη φαβέλα και να σπείρεις πτώματα στο χώμα.” [4]

Στη Βραζιλία, τα τελευταία χρόνια, έχουν αναδυθεί κοινωνικά μορφώματα[5] τα οποία διεκδικούν καλύτερες ή και διαφορετικές συνθήκες στέγασης. Τα κοινωνικά αυτά μορφώματα ποικίλουν και ως προς τα ιδεολιγικά τους χαρακτηριστικά και ως προς τα μέσα που χρησιμοποιούν. Κάποια επιλέγουν την απο τα μέσα επιρροή της κρατικής πολιτικής για τις διεκδικήσεις τους, κάποιοι καταλαμβάνουν μεγάλα κομμάτια γής και κτίρια μέσα στην πόλη χρησιμοποιώντας τα ως πίεση έτσι ώστε το κράτος να αναλάβει την αξιοπρεπή στέγασή τους, κάποια προτάσσουν την αυτοδιαχείριση μέσα στις κοινότητες αγώνα διεκδικώντας μια ποιοτικά διαφορετική αυτοστέγαση. Η σημαντική διαφοροποίηση αυτών των μορφωμάτων είναι ξεκάθαρα η στάση/ ή και αντίσταση απέναντι στο κράτος. Σε γενικές γραμμές φαίνεται πως κυριαρχεί μια σχέση υποτέλειας των κινημάτων αυτών με την οικονομική και πολιτική εξουσία θέτοντας έτσι όρια στη σύγκρουση τους, αδυνατώντας/μη επιθυμώντας να περάσουν στην αντίπερα όχθη και να έρθουν σε μια συνολική αντιπαράθεση. Παρόλα αυτά είναι σημαντικό να αναδειχθούν οι τρόποι οργάνωσης των μορφωμάτων αυτών τα οποία κατα κύριο λόγο προτάσσουν τον κοινοτισμό και την αλληλεγγύη, κάτι που εκλίππει σχεδόν ολοκληρωτικά απο τις σημερινές μητροπόλεις.

Το 2014 και το 2016 θα φιλοξενηθούν στο Ρίο Ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας το παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου και οι ολυμπιακοί αγώνες. Οι ολυμπιακοί αγώνες συμπυκνώνουν σε μικρό χρονικό διάστημα, εκτός από τις διάφορες ντοπαρισμένες εθνικές υπερηφάνειες και ενότητες ανά τον κόσμο, όλες τις εφαρμοσμένες (αλλά και σε πειραματικό στάδιο) αξίες του λευκού και του μαύρου καπιταλισμού. Εντατική εκμετάλλευση των “εργατών της ολυμπιάδας”, εργατικά ατυχήματα, δοκιμές των νέων μορφών ντόπας, μίζα και επένδυση, θέαμα, διαφήμιση, έλεγχος και καταστολή αλλά και νέοι ορίζοντες στις “business as usual” των αφεντικών. Όποια μορφή και αν παίρνουν αυτές οι μπίζνες, σε όλο το φάσμα της οικονομίας και της παραοικονομίας. Στο Ρίο τα αφεντικά έχουν και την “τύχη” να προηγείται η προετοιμασία και η διεξαγωγή του Μουντιάλ πριν από αυτή των ολυμπιακών αγώνων, κάτι που τους δίνει επιπλέον χρόνο για σχέδια.

Ένα από τα πρώτα κύρια στοιχήματα των διοργανωτών είναι να πειστεί ο υπόλοιπος κόσμος ότι οι αγώνες θα διεξαχθούν με την απαραίτητη ασφάλεια, κάτι που θα προσελκύσει φυσικά “φίλαθλους” τουρίστες στο να επισκεφτούν τη μισή αλήθεια της πρωτεύουσας της Βραζιλίας, αυτήν που καταναλώνεται σαν προϊόν, υπηρεσία ή θέαμα. Η άλλη μισή, αυτή των παραγκουπόλεων (φαβέλες) στη μία πλευρά της πόλης, όπου έχει απωθηθεί και στριμωχτεί το φτωχό κομμάτι του πληθυσμού, πρέπει να κρυφτεί ή να πάρει και αυτή τη μορφή θεάματος εκ τους ασφαλούς (ίσως μέσα από ένα τελεφερίκ που σε ανεβάζει σε μια από τις ψηλές πλαγιές του Ρίο). Για καιρό τώρα οι ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας του Ρίο πραγματοποιούν έναν πόλεμο ενάντια στο εμπόριο ναρκωτικών και την εγκληματικότητα με όσο γίνεται πιο πειστικές (άρα αιματηρές) εισβολές στις παραγκουπόλεις. Δεν είναι όμως μόνο η αίσθηση της “ασφάλειας” που επιδιώκουν.

Χρόνια τώρα η δουλειά του κράτους και της αστυνομίας του Ρίο σε ό,τι αφορά τις φαβέλες είναι να ελέγχει και να διαχειρίζεται αυτό το εν δυνάμει ανεξέλεγκτο κομμάτι του πληθυσμού που ζει σε άθλιες συνθήκες. Ένας αποδοτικός τρόπος είναι να φροντίζουν για την ισχυρή παρουσία των ναρκωτικών και των όπλων. Έτσι στήνονται συμμμορίες γύρω από τη διακίνησή τους και γύρω από τον έλεγχο περιοχών μέσα στις φαβέλες. Δουλειά της αστυνομίας είναι να εποπτεύει και να ρυθμίζει όλη αυτήν τη συμπεριφορά εισπράτοντας φυσικά και τους κατάλληλους “φόρους”. Αυτήν τη δουλειά την κάνει κυρίως με το πιο πειστικό μέσο, την ένοπλη βία, αφήνωντας μετά από τις επεμβάσεις της στις φαβέλες δεκάδες νεκρούς με το πρόσχημα του εμπορίου των ναρκωτικών ή της αντίστασης. Αυτές ήταν πάντα οι συνηθισμένες μπίζνες των αφεντικών στις παραγκουπόλεις, αυτός είναι ο περίφημος πόλεμος κατά των ναρκωτικών, που κατά τα άλλα συνεχίζουν να μαστίζουν τα κατώτερα στρώματα. Τώρα όμως παίρνει και άλλη μορφή.

Οι νέοι ορίζοντες για επενδύσεις που ανοίγονται με αφορμή το μουντιάλ και τους ολυμπιακούς αγώνες έχουν να κάνουν με το πού είναι χτισμένες κάποιες από αυτές τις παραγκουπόλεις. Είναι σε περιοχές “φιλέτα”, σε πλαγιές πανέμορφες δίπλα και μέσα στο τροπικό δάσος, με σπάνια θέα στους ωκεανούς. Εδώ και καιρό, αυτός ο πόλεμος που βαφτίστηκε “πόλεμος ενάντια στο ναρκεμπόριο” μαίνεται πιο σκληρός από ποτέ, τα θύματα (κυρίως άμαχος πληθυσμός) πολλαπλασιάζονται και οι αστυνομικές δυνάμεις λειτουργούν με τρόπο εξόφθαλμα αντισυνταγματικό, ακόμα και για τους δικούς τους όρους. Μόνο στην επιχείρηση στις φαβέλες του Αλεμάου στα τέλη του 2010 για την ανακατάληψη της περιοχής από τους έμπορους ναρκωτικών σκοτώθηκαν πάνω από 45 άτομα (χωρίς να συμμετέχουν όλοι στις συγκρούσεις), ενώ από 2008 μέχρι το 2010 ο αριθμός των νεκρών από τον εσωτερικό αυτό πόλεμο που έχει ξεσπάσει στις φτωχογειτονιές είναι πάνω από 1500. Ο πληθυσμός των παραγκουπόλεων δέχεται μία βίαιη σταδιακή έξωση με στόχο τον εξευγενισμό των περιοχών υψηλού οικονομικού ενδιαφέροντος, για να αξιοποιηθούν αργότερα εμπορικά και να κατοικηθούν από τις ανώτερες τάξεις. Αυτό που συμβαίνει στον απόηχο της προετοιμασίας των μεγάλων αθλητικών γεγονότων είναι μια μορφή γενοκτονίας που υπόκεινται οι κάτοικοι των παραγκουπόλεων, μια αιματηρή διαχείριση κομματιών του φτωχού πληθυσμού που περισσεύουν από τα σχέδια των επενδυτών, ένα σπρώξιμο προς τα μέσα κατοίκων για να χωρέσουν και άλλα οικονομικά θαύματα στην “πόλη των θαυμάτων”. Και γίνεται με όλα τα μέσα: όπλα, εξώσεις, εκφοβισμούς, εκκενώσεις κατειλημμένων περιοχών και κτηρίων, κόψιμο ηλεκτροδότησης, τείχη που περιορίζουν την περαιτέρω επέκταση μιας φαβέλας και άλλα. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι συνεργοί στην ίδια επιχείρηση, οι διάφορες ΜΚΟ που εμφανίζονται και δραστηριοποιούνται στις περιοχές, με κοινωνικό προφίλ εξ αριστερών, οι οποίες εκτός από τη δουλειά της σκούπας που καλύπτει τα ίχνη της αιματοχυσίας έχουν και το ρόλο της χαρτογράφησης της περιοχής και των κατοίκων, το ρόλο του μόνιμου ρουφιάνου. Ο πολιτιστικός όμιλος Afroreggae που προωθεί την ένταξη και την κοινωνική δικαιοσύνη κλπ κλπ και συμμετείχε σε ρόλο διαμεσολαβητή στις συγκρούσεις του Αλεμάου είναι μία από αυτές.

Οι εκκενώσεις παραγκουπόλεων εν όψει των αγώνων δε είναι φαινόμενο που εντοπίζεται μόνο στο Ρίο φυσικά. Στο Σάο Πάολο (συνδιοργανώτρια πόλη του μουντιάλ) επίσης πραγματοποιείται εκδίωξη κατοίκων φτωχογειτονιών με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη σφαγή στο Πινεϊρίνιο το Γενάρη, όπου περίπου 2.000 μέλη της στρατιωτικής αστυνομίας, υπό την κάλυψη δύο στρατιωτικών ελικοπτέρων και με τη χρήση τεθωρακισμένων αρμάτων κατέλαβαν ένα οικόπεδο 1.380.000 τ.μ. που ανήκει στον επιχειρηματία και υπόδικο για οικονομικά εγκλήματα και διαφθορά Νάτζι Ναχάς και την εταιρεία του Selecta, αφήνοντας πίσω τους αγνώστου αριθμού νεκρούς και τραυματίες. Στρατιωτικές επιχειρήσεις πραγματοποιούνται και  στις φαβέλες του Μπέλο Οριζόντε, του Πόρτο Αλέγκρε, της Φορταλέσα και άλλων πόλεων

Οι όροι κάθαρσης του συγκεντρωμένου πληθυσμού στο Αθηναϊκό κέντρο

Η περιοχή οπού βρίσκεται τεχνηέντως συγκεντρωμένο το μεγαλύτερο κομμάτι του μεταναστευτικού πληθυσμού της Αθήνας. Αφ' ενός η μαύρη εργασία δεσμεύει την καθημερινότητα και τις μετακινήσεις τους εκεί πέρα, καθώς είναι ο μόνος κλάδος που πλέον μπορεί να τους απορροφήσει ενώ ταυτόχρονα κάτι τέτοιο να είναι προς το συμφέρον των νόμιμων και παράνομων αφεντικών. Εδώ και καιρό, παράλληλα με την προπαγάνδα για το αδιαχώρητο του κέντρου της Αθήνας, που παρουσιάζει την βίαιη πραγματικότητα σαν ένα αποτέλεσμα από κάποιον εξωγενή, κάποιον ξένο παράγοντα και όχι σαν αποτέλεσμα της όξυνσης της εκμετάλλευσης και των κοινωνικών ανισοτήτων, οργανώνονται αγοραπωλησίες από μεγαλοεργολάβους που αποκτούν ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα για να αναπλάσουν στα μέτρα τους την πόλη. Έχουμε αναφερθεί ξανά σε αυτό το ζήτημα στο τεύχος 6 των μαντάτων, εξετάζοντας την διαχείριση του σε σχέση με τον παράγοντα της άκρας δεξιάς. Επίσης στο επόμενο από αυτό τεύχος, του Ιούνη του '11, υπάρχει ένα άρθρο ανάλυσης του οικονομικό-πολιτικού διακυβεύματος της εκκαθάρισης του κέντρου. Παραπέμπουμε σε αυτά τα δύο άρθρα για να εξετάσουμε στη συνέχεια τη νομική κάλυψη για τις επιχειρήσεις εκτόπισης των μεταναστών από τις πρόσκαιρες κατοικίες τους.

Σε αντίθεση με την πραγματικότητα της Βραζιλίας, όπου και οι παραγκουπόλεις αποτελούν μία λύση, κατά κάποιο τρόπο, που έχει βρεθεί από τους φτωχούς για να καλύψουν τουλάχιστον την ανάγκη τους για στέγαση, στο κέντρο της Αθήνας υπάρχουν κελιά επί πληρωμή. Μιλάμε για τα “σπίτια τρώγλες” όπως έχουν γίνει ευρύτερα γνωστά από τα ΜΜΕ. Μιλάμε για διαμερίσματα που νοικιάζονται κατά κεφαλή και με ημερήσια ταρίφα σε μετανάστες. Αντί βέβαια η δημόσια συζήτηση να περιστρέφεται γύρω από τη βαναυσότητα αυτού του εκβιασμού, περιστρέφεται γύρω από τις υγειονομικές συνθήκες που επικρατούν μέσα σε αυτά τα σπίτια που προφανώς και είναι ανάλογες της υποτίμησης που έχουν υποστεί οι μετανάστες.

Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για έναν τρόπο στέγασης που ορίζεται ολοκληρωτικά από τους ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων. Οι μετανάστες και μετανάστριες, μη έχοντας χρόνο να εγκατασταθούν σε μια πραγματικότητα και να βρουν μία γωνία απ' όπου και θα ζήσουν, οδηγούνται στην πιο εφήμερη των λύσεων. Το στήσιμο μιας παράγκας μπορεί στη Βραζιλία να οριστεί σαν ένα κομμάτι μιας κάποιας “λαϊκής κουλτούρας”, που είναι δηλαδή κάτι το κοινωνικό, κάτι αυστηρά ταξικά προσδιορισμένο και τέλος κάτι το διαφυλετικό καθώς είναι κοινό κτήμα τόσο βραζιλιάνων όσο και μεταναστών φτωχών. Αυτό που συμβαίνει στην Αθήνα είναι εκ διαμέτρου αντίθετο αναφορικά με τις σχέσεις που αναπτύσσονται εντός του αλλά και το συμφέρον όσων στεγάζονται με αυτό τον τρόπο. Αρχικά δε μπορεί να χαρακτηριστεί λαϊκό, καθώς αφορά μόνο όσους εξαιρούνται από την έννοια του “λαού”, και δη του ελληνικού, που επικαλείται τόσο η χρυσή αυγή όσο και ο σύριζα και όλο το υπόλοιπο φάσμα της καθεστωτικής πολιτικής. Επιπλέον αυτά τα κοινωνικά κομμάτια δεν είχαν την ευκαιρία να ριζώσουν, ας πούμε, σε μια γειτονιά, όπως συνέβαινε με τους μετανάστες των παλαιότερων κοινωνικών κρίσεων. Αν οι παραγκουπόλεις χρειάστηκαν ορισμένα χρόνια και ορισμένα παρατημένα στρέμματα γης για να αναπτυχθούν, αυτά στην Αθήνα δεν υπάρχουν. Έτσι οι μετανάστες, αντί να χτίσουν ένα κατάλυμα, οδηγούνται από το ένα σπίτι στο άλλο για να καταλήξουν σιγά σιγά στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Για αυτή την τελευταία μετάβαση λοιπόν ψηφίζεται ένας νόμος που καθιστά τα σπίτια τρώγλες παράνομα, λόγω του ότι αποτελούν κίνδυνο για την δημόσια υγεία σαν εστίες μόλυνσης. Για την ώρα δεν έχει εφαρμοστεί ευρύτερα, παρά μόνο με έναν θεαματικό τρόπο κατά την προεκλογική περίοδο, οπότε και μια επιχείρηση που στήθηκε στον Άγιο Παντελεήμονα είχε σαν αποτέλεσμα τη σύλληψη 33 μεταναστών που πήγαν για απέλαση και ενός Έλληνα μεσάζοντα που εισέπραττε την ημερήσια ταρίφα. Για την επιχείρηση συνεργάστηκαν η Ελληνική Αστυνομία, το ΣΔΟΕ ο Δήμος Αθηναίων και το ΚΕΕΛΠΝΟ.
Ο πόλεμος αυτός όμως μπαίνει με πολλούς τρόπους στην καθημερινότητα των καταπιεσμένων. Μια άλλη πτυχή της συγκεκριμένης διαχείρισης είναι ένα ναρκωτικό που ονομάζεται σίσα. Είναι ένα φτηνό ναρκωτικό, που μπορεί κάποιος που θα αποκτήσει τις γνώσεις και το κίνητρο του εθισμού να το παρασκευάσει μόνος του από απορρυπαντικό και υγρό μπαταρίας. Η τακτική του χρήση μπορεί να διαλύσει ένα νεαρό σώμα μέσα σε τρεις μήνες. Απ' ότι μαθαίνουμε το συγκεκριμένο ναρκωτικό κάνει θραύση στους έφηβους μετανάστες. Είναι χαρακτηριστικό, το ότι αυτό το ναρκωτικό εμφανίζεται με παραπλήσιες συνταγές παρασκευής και διάφορες παραλλαγές ονόματος σε παραγκουπόλεις σε όλον τον κόσμο. Δε θεωρούμε πως κατά τύχη είχαν παντού την ιδέα να μπλέξουν αυτά τα υλικά και να δοκιμάσουν το αποτέλεσμα. Δεν θα ανακαλύψουμε όμως και μια καταστροφική παγκόσμια συνωμοσία, έτσι γίνονται αυτά τα πράγματα. Εμείς κρατάμε τα σωματικά αποτελέσματα και την πολιτική αποτελεσματικότητα της διάδοσης της χρήσης του και το πικρό συναίσθημα που συνοδεύει τη σκέψη ότι για ορισμένες μερίδες του νέου πληθυσμού, κάτι τέτοιο αποτελεί μια από τις ελάχιστες -για κάποιους ίσως και τη μοναδική- διέξοδο από ένα καθεστώς καθημερινής ολοκληρωτικής βαρβαρότητας.



[1]    Ο εκφυλισμός των πόλεων και το άτυπο προλεταριάτο, Mike Davis, (2004)

[2] Όπως προκύπτει από την έρευνα thechallengeofslums του UNHabitat (2003)

[3]              Στις αγροτικές κοινότητες της Βραζιλίας έχει αναπτυχθεί ένα σύνολο από πρακτικές αυτοκατασκευής, το λεγόμενο mutirao, στις οποίες ολόκληρη η κοινότητα συμμετέχει καθώς προγραμματίζει και εκτελεί σύμφωνα με τις ατομικές δεξιότητες του καθένα και της καθεμιάς στόχους που αποφασίζονται κοινά. Αυτή η πρακτική μεταφέρθηκε, σε διάφορες περιπτώσεις, και στις πόλεις όταν οι κάτοικοι των παραγκουπόλεων ξεκίνησαν να διεκδικούν την εκ νέου στέγασή τους.

[4]    Στίχοι που τραγουδιούνται από το Τάγμα Ειδικών Επίχειρήσεων (BOPE) στο Ρίο κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης.

[5]    Ένα πολυ γνωστό το MTST (Movimento dos Trabajadores sem Teto, κίνημα των εργατών χωρίς στέγη) που δραστηριοποιείται σε Σάο Πάολο, Νορντέστε, Ρίο ντε Τζανέιρο.